Nieruchomości i sprawy majątkowe

Zastanawiasz się czy podział majątku w trakcie małżeństwa jest możliwy? Chcesz wiedzieć co musisz zrobić aby tego dokonać? 

Małżeństwo to więź, która rozciąga się na niemalże każdą płaszczyznę życia małżonków. Są oni zobowiązani do wzajemnego poszanowania i współdziałania dla dobra założonej rodziny. Oczywiście stosunki małżeńskie rozciągają się w istotnym zakresie również na kwestie majątkowe. Nie wszyscy małżonkowie są jednak zainteresowani posiadaniem wspólnego majątku. Do takiego wniosku małżonkowie mogą dojść już na etapie bezpośrednio poprzedzającym zawarcie małżeństwa. Możliwe jest również, iż małżonkowie podejmą taką decyzję po kilku latach.

 

Spis treści:

Czym jest majątek wspólny?

W jaki sposób można dokonać podziału majątku wspólnego?

Podział majątku w trakcie trwania małżeństwa.

Postępowanie w przedmiocie podziału majątku wspólnego

 

Czym jest majątek wspólny? 

Posiadanie majątku wspólnego przez małżonków jest bezpośrednią konsekwencją powstania wspólności majątkowej. Majątek wspólny co do zasady powstaje w chwili zawarcia małżeństwa. Jeżeli małżonkowie chcą, aby uzyskiwane przez nich dochody stanowiły majątek odrębny, muszą złożyć takie oświadczenia.

Majątek wspólny a majątek osobisty

Powstanie majątku wspólnego nie oznacza, że dosłownie wszystko będzie stanowić majątek wspólny małżonków. Oprócz niego każdy z małżonków może posiadać majątek osobisty. Majątek osobisty to ni mniej, ni więcej rzeczy i prawa stanowiące wyłączną własność danego małżonka. Może on nimi swobodnie dysponować, korzystać, zbywać bez konieczności uzyskania jakiejkolwiek zgody drugiego małżonka. Do takich przedmiotów należą m.in.:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że co innego wynika z testamentu lub umowy;
• prawa wynikające z umowy spółki cywilnej,
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków. (odzież, okulary czy nawet sprzęt sportowy, jeżeli służy realizacji pasji jednego z małżonków),
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

 

Co wchodzi w skład majątku wspólnego

Art.  31. § 2 Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1)pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2)dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3)środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4)kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

 

Przywołanie pełnej treści przepisu jest nieprzypadkowe. Trzeba bowiem zwrócić uwagę na sformułowanie „w szczególności”. Ustawodawca daje więc wyraźnie do zrozumienia, że majątkiem wspólnym jest wszystko to co nie zostało ujęte jako majątek osobisty.

Warto zwrócić uwagę na sformułowanie „dochody z majątku osobistego każdego z małżonków”. Jest ono bowiem dla wielu osób dosyć nieintuicyjne. Istotę tej regulacji najlepiej oddaje prosty przykład:

Przykład:

Adam i Ewa zawarli związek małżeński w lipcu 2022r. Adam przed ślubem zakupił mieszkanie w centrum miasta. Po ślubie małżonkowie kupili nowe- większe mieszkanie w spokojnej dzielnicy. Adam w dalszym ciągu jest właścicielem mieszkania w centrum. Chcąc uzyskiwać stały dochód postanowił, iż dokona jego najmu. Obecnie mieszkanie Adama za kwotę 2000 zł miesięcznie wynajmuje grupa studentów. W tej sytuacji mieszkanie w centrum jako nieruchomość jest składnikiem majątku odrębnego Adama. ale uzyskiwany miesięcznie dochód stanowi majątek wspólny jego oraz żony.

 

W jaki sposób można dokonać podziału majątku wspólnego?

Byłoby idealnie gdyby małżonkowie zawierali związek małżeński i trwali w nim aż do śmierci. Oczywiście modelowo wraz z małżeństwem winna trwać także wspólność majątkowa. Życie pisze jednak różne scenariusze. Najprostszym sposobem przerwania wspólności majątkowej jest oczywiście zakończenie małżeństwa. W momencie orzeczenia rozwodu więź wspólności majątkowej między małżonkami wygasa. Wtedy też możliwe jest dokonanie podziału majątku wspólnego.

 

Podział majątku jako element żądania pozwu rozwodowego.

Podział majątku wspólnego przy rozwodzie jest możliwy, ale nie obowiązkowy. Oznacza to, że małżonkowie nie muszą w treści pozwu żądać orzeczenia w tym zakresie. Z drugiej strony jednak są sytuacje w których to sam sąd może odmówić wydania rozstrzygnięcia w tym zakresie. Zgodnie z fundamentalną zasadą podział majątku wspólnego nie może wygenerować zwłoki w postępowaniu rozwodowym. Oznacza to, że w praktyce możliwość taka obejmować będzie praktycznie wyłącznie sytuacje, kiedy małżonkowie złożą zgodny wniosek w zakresie podziału majątku.

 

Wniosek po podział majątku po rozwodzie

Jest to najczęściej spotykana forma podziału majątku. Po zakończeniu małżeństwa, każdy z małżonków może złożyć wniosek o podział majątku wspólnego. W treści wniosku należy dokładnie opisać skład majątku dorobkowego stron pomijając majątek osobisty każdego z małżonków, opisać żądanie i uzasadnić je. Możliwym jest również wyrażenie żądania ustalenia nierównych udziałów w majątku, jaki ma przypaść małżonkom. Jest to jednak o wiele bardziej złożona kwestia, która będzie przedmiotem omówienia w jednym z kolejnych tekstów.

 

Podział majątku wspólnego u notariusza.

Wyobraźmy sobie sytuację, w której małżonkowie pomimo zakończenia związku pozostają w dobrych relacjach. Potrafią porozumieć się oraz brak między nimi sporów co do podziału majątku. W takiej sytuacji mogą w drodze umowy zawartej przed notariuszem podzielić swój majątek. Jest to zdecydowanie prostsza i mniej czasochłonna forma. Trzeba jednak pamiętać, że z istoty rzeczy zarezerwowana dla osób, które są całkowicie zgodne w kwestii podziału. Wszelkie wątpliwości, niejasności i rozbieżne stanowiska rozstrzygać może jedynie Sąd.

 

Podział majątku w trakcie trwania małżeństwa.

W tym momencie przechodzimy do sedna niniejszego artykułu. Wiele osób uważa, że majątku nie można podzielić w trakcie trwania małżeństwa. Jest to błędne myślenie. Dopóki  jednak gdy trwa wspólność majątkowa nie można dokonać podziału majątku. Byłoby niecelowe i praktycznie nie do zrealizowania w praktyce. Majątek wspólny jest bowiem masą niezwykle dynamiczną, ulegającą częstym zmianom. Zakaz podziału w trakcie trwania wspólnoty jest też prostą konsekwencją założenia, że między małżonkami trwa stosunek współwłasności łącznej. Mówiąc prostymi słowami i obrazując to prostym przykładem można wyobrazić sobie, że majątek małżonków to tort. Każdy z małżonków ma do niego równe prawa, jednakże jest on całością, nie został nigdy pokrojony. Dlatego też nie można wydzielić dwóch połówek. Oboje małżonkowie łącznie mają całość, której nie da się podzielić.

 

Co jednak zrobić w takiej sytuacji? W jaki sposób można doprowadzić do sytuacji, w której małżonkowie będą znajdować się w ustroju rozdzielności majątkowej?

 

Zawarcie umowy o rozdzielność majątkową

Stosunkowo najprostszą możliwością ustanowienia rozdzielności majątkowej jest zawarcie umowy majątkowej. Aby była ona skuteczna i wywierała skutki prawne musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Po powstaniu rozdzielności majątkowej małżonkowie „pracują na własny majątek”. Oznacza to, że zgromadzone dochody, przedmioty majątkowe i prawa stanowią ich wyłączną własność. Oczywiście małżonkowie nie odpowiadają również za wzajemne zobowiązania.

 

Ustanowienie rozdzielności na mocy wyroku

Do najczęstszych praktycznych przesłanek orzeczenia rozdzielności majątkowej należą:

• długotrwała separacja małżonków,
• trwonienie majątku np. w wyniku pijaństwa,
• uzależnienie od gier hazardowych,
• zaciąganie zobowiązań pieniężnych bez zgody i wiedzy drugiego małżonka,
• dokonywanie zakupów bez zgody i wiedzy drugiego małżonka,

 

Przykład:

Józef będący małżonkiem Haliny od kilku lat regularnie nadużywa alkoholu. Zdarzają się sytuacje, że będąc pod jego wpływem dokonuje sprzedaży przedmiotów domowych. Grozi swojej małżonce, że jeżeli ta nie będzie dobrowolnie dawać mu pieniędzy na alkohol to ten zaciągnie chwilówkę. Halina tak naprawdę nie wie czy taka sytuacja już nie miała miejsca. Kilkukrotnie widziała bowiem w rzeczach męża ulotki parabanków. Halina jest przerażona, gdyż obawia się, że mąż doprowadzi ich oboje do ruiny finansowej. W tej sytuacji Halina powinna złożyć pozew o rozdzielność majątkową.

 

Powstanie rozdzielności w wyniku ubezwłasnowolnienia małżonka

Rozdzielność majątkowa pomiędzy małżonkami powstaje również w wyniku ubezwłasnowolnienia jednego z nich. Jest to rozwiązanie, które chronić ma przede wszystkim ubezwłasnowolnionego. Można bowiem założyć, że osoba ubezwłasnowolniona ma problem z właściwym rozpoznawaniem określonych zjawisk. W ten sposób mogłaby być w praktyce całkowicie uzależniona od decyzji drugiego małżonka, nie mogąc wpływać na kształt majątku wspólnego.

 

Rozdzielność majątkowa wskutek ogłoszenia upadłości w stosunku do jednego z małżonków

Bezpośrednią przyczyną niweczącą wspólność majątkową jest również ogłoszenie upadłości jednego z małżonków. Mowa zarówno o „klasycznej” upadłości jak i o upadłości konsumenckiej. Trzeba jednak podkreślić jedną rzecz. W przypadku powstania rozdzielności majątkowej w skutek ogłoszenia upadłości dokonanie podziału majątku nie jest możliwe! Majątek małżonków stanie się bowiem w takiej sytuacji masą upadłości, która będzie służyć zaspokojeniu interesów wierzycieli.

 

Powstanie rozdzielności majątkowej wskutek orzeczenia separacji

Takie uregulowanie również nie powinno nikogo dziwić. Orzekając separację sąd ustala bowiem, że pomiędzy stronami doszło do zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Jeżeli więc pożycie małżeńskie uległo rozkładowi oznacza to, że wygasły więzi, m.in. więź gospodarcza. To prowadzi do wniosku, że małżonkowie de facto utrzymują się osobno. W takiej sytuacji istnienia wspólności majątkowej pozbawione jest sensu. Oczywiście po zniesieniu separacji wspólność małżeńska odżywa na nowo.

 

Postępowanie w przedmiocie podziału majątku wspólnego

No dobrze, doszliśmy do momentu, w którym małżonkowie nie posiadają już wspólności majątkowej. Od tego dnia żyją „na własny rachunek”. Chcą jednak wzajemnie się rozliczyć i dokonać podziału majątku. Wiemy już również, że można to zrobić u notariusza, w formie umowy oraz przed sądem. Zakładamy, że małżonkowie nie są w stanie się porozumieć więc postępowanie sądowe jest konieczne. Co w takim przypadku?

 

Inicjując sprawę o podział majątku należy zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii:

• sądem właściwym jest sąd rejonowy właściwy dla miejsca położenia majątku,
• wniosek podlega opłacie – co do zasady będzie to 1000 zł (300 zł w przypadku zgodnego projektu podziału),
• w treści wniosku należy dokonać dokładnego wyliczenia wszystkich składników majątkowych wraz z podaniem szacunkowej wyceny,
• należy wskazać propozycję podziału wraz z ewentualną kwotą spłaty na rzecz drugiego małżonka,
• należy szczegółowo uzasadnić, dlaczego uważamy, że dane składniki majątkowe winny przypaść w udziale nam.

 

 

Sprawy w przedmiocie podziału majątku nierzadko generują ogromne emocje. W wielu przypadkach mówimy bowiem o dorobku całego życia małżonków, który teraz musi zostać podzielny.  Konieczność wyważenie interesów dwóch stron sprawia, że postępowania tego rodzaju należą do jednych z najcięższych.

 

Czego dowiedziałeś się z tego artykułu?

• Czym jest majątek wspólny i kiedy powstaje?
• Czym różni się majątek wspólny od majątku osobistego?
• Co wchodzi w skład majątku wspólnego?
• Kiedy można dokonać podziału majątku wspólnego?
• Czy można podzielić majątek w trakcie trwania małżeństwa?
• Jakie jest znaczenie powstania rozdzielności majątkowej?
• W jakich okolicznościach może powstać rozdzielność majątkowa?

 

Kancelaria Radcy Prawnego Arlety Dub-Brych zajęła I miejsce w Konkursie Orły Prawa 2022 o czym możesz przeczytać tutaj

Obszar działania: Niegowa, Koniecpol, Szczekociny, Włodowice, Siewierz, Ogrodzieniec, Olkusz, Katowice, Częstochowa, Poręba, Poraj, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Zawiercie, Myszków, Żarki, Lelów



Dodano: 11 stycznia 2023 Wyświetleń: 3706 Radca prawny Arleta Dub-Brych
Wstecz